Welk
dier?
Rund
Welk
orgaansysteem?
Digestiestelsel
Hoe
herken je het?
Afhankelijk van het toxinetype en de opgenomen dosis kunnen bij de aandoening ernstige of milde verschijnselen gezien worden. In acute gevallen kunnen runderen dood in de wei worden aangetroffen, zonder dat er vooraf ziekteverschijnselen zijn opgemerkt. Bij een wat minder acuut verloop worden spierzwakte en verlammingsverschijnselen van de skeletspieren gezien. Deze verlamming begint aan de achterkant van het dier en breidt zich verder naar voren uit. Deze dieren kunnen slecht opstaan of zelfs helemaal niet in de benen komen. Soms valt het op dat de dieren ongecoördineerd lopen, of na een korte afstand door hun poten zakken. Uiteindelijk zullen ook de ademhalingsspieren verlamd raken. 80 tot 90% van de geïnfecteerde dieren zal om deze reden overlijden; de prognose van Botulisme is hiermee helaas slecht. Sterfte treedt meestal op tussen 1 en 7 dagen na de opname van de toxinen. Er zijn echter ook dieren die milde verschijnselen vertonen. Deze kunnen na 1 tot 3 weken vaak weer goed lopen en bewegen, maar volledig herstel kan enkele maanden duren.
Welke
verschijnselen zijn er nog meer?
In sommige gevallen staat een verlamming van de slokdarm op de voorgrond. Dit wordt met name gezien bij type B, die bij runderen relatief weinig voorkomt. De slokdarmverlamming bemoeilijkt het opnemen van water en voedsel, waardoor de dieren zich voortdurend verslikken en veel hoesten. Ook kan speeksel niet meer goed worden doorgeslikt, waardoor er veel speeksel uit de bek van het rund loopt. Deze dieren zullen uiteindelijk sterven aan een verslikpneumonie.
Welke
risicofactoren zijn er?
De laatste jaren is duidelijk geworden dat contact met pluimvee en pluimveemest bij runderen de grootste risicofactor vormt. Ook aan het gebruiken van oppervlaktewater als drinkwatervoorziening zijn risico's verbonden, omdat dit water verontreinigd kan zijn met toxinen van C. Botulinum.
Wat
betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?
Botulisme bij runderen komt weinig voor; er wordt geschat dat er per jaar ongeveer 10 tot 15 bedrijven worden getroffen. Echter is de schade op deze bedrijven meestal groot. Vaak gaat het om meerdere runderen met botulisme, omdat er ook meerdere dieren in contact zijn gekomen met de besmettingsbron. Daar komt nog eens bij dat de meeste runderen met de aandoening sterven.
Hoe kun
je de aandoening voorkomen? (preventie)
Er kan preventief worden gevaccineerd tegen botulisme. Dit vaccin werkt tegen typen C. botulinum C en D. Daarnaast kan de kans op blootstelling aan het toxine worden verkleind door de runderen niet in contact te laten komen met pluimveemest. Ook moeten kadavers van vogels uit de weide worden gehaald. Tot slot kan ervoor worden gekozen om de drinkbakken te vullen met leidingwater in plaats van oppervlaktewater.
Hoe kun
je de aandoening behandelen?
Indien mogelijk wordt de bron van de toxinen opgespoord. Dit kan bijvoorbeeld een dode watervogel zijn in het drinkwater, of een dood knaagdier dat in het kuil terecht is gekomen. Na opsporing moet het besmette voer of drinkwater worden verwijderd. Daarnaast kunnen de dieren symptomatisch worden behandeld. Er kunnen ook laxerende middelen worden ingezet, zodat de nog aanwezige toxinen hopelijk versneld het maagdarmkanaal verlaten. Bij gevallen met een zeer acuut en ernstig verloop is er helaas geen behandeling mogelijk.
Alternatieve
benamingen
Clostridium botulinum
Zoekwoorden
Botulisme, Clostridium botulinum, C. botulinum, botulinetoxine
Bronnen
Braun, U. (2006). Botulism in cattle. Schweizer Archiv für Tierheilkunde, 148(7), 331–339. https://doi.org/10.1024/0036-7281.148.7.331
Druce, C. Botulism in cattle. Vet Rec. 2006 Dec 16;159(25):860. PMID: 17172487. Gezondheidsdienst voor Dieren. (z.d.). Informatie over Botulisme. Geraadpleegd op 13 januari 2021, van https://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/dierziekten/botulisme#risicofactoren
Gruenberg, W. & Peter D. Constable, Bvsc, Ms, Phd, Dipl Acvim. (2016). Veterinary Medicine (11th edition). Maarssen, Nederland: Elsevier Gezondheidszorg.
Wageningen Universiteit & Research. (z.d.). Botulisme bij rundvee. Geraadpleegd op 13 januari 2021, van https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksinstituten/Bioveterinary-Research/Dierziekten/Bacteriele-ziekten/Botulisme-bij-rundvee.htm