Welk dier?

Rund

Welk orgaansysteem?

Uier, respiratiestelsel, gewrichten

Hoe herken je het?

De meest voorkomende aandoeningen die Mycoplasma bovis veroorzaakt bij volwassen runderen zijn mastitis, gewrichtsontsteking en longontsteking. Mastitis als gevolg van mycoplasma komt in Nederland regelmatig voor. Mycoplasma gedraagt zich als een koegebonden kiem en koe-naar-koe besmettingen vinden plaats tijdens het melken. Het is één van de weinige mastitis-veroorzakers die via de bloedbaan de uier kan bereiken en dat verklaart waarom er meestal meerdere kwartieren ontstoken zijn. Het presenteert zich eerst in de acute vorm, waarbij de melkproductie zal dalen en de melk afwijkend wordt. Bij uitblijven van behandeling zal de mastitis chronisch worden, met een chronisch verhoogd celgetal en een intermitterend karakter. Deze vorm is doorgaans slecht te genezen.

De gewrichtsontsteking treedt vaak acuut en ernstig op (op drie poten staan). Vaak raakt het kogelgewricht of de voorknie aangetast.

Mycoplasma kan daarnaast een primaire longontsteking veroorzaken bij volwassen runderen, maar dit komt niet vaak voor. Er kunnen ook andere bacteriën (met name Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica en Histophilus somnus) als verwekker bij betrokken zijn.

Bij jongvee veroorzaakt M. bovis met name longontsteking en gewrichtsontsteking (polyartritis). De longontsteking treedt acuut op en geeft vaak ernstige klachten. Dieren hebben koorts, vertonen hoesten, benauwdheid, vermagering en depressie. Het kan optreden op alle leeftijden, maar meestal rond 2 tot 6 weken leeftijd. Dieren met gewrichtsontsteking hebben warme, gezwollen en pijnlijke gewrichten en kunnen moeilijk staan. Vaak zijn het kogelgewricht of de voorknie aangetast, maar meerdere ontstoken gewrichten tegelijk is ook mogelijk. 

Welke verschijnselen zijn er nog meer?

Bij jongvee wordt een enkele keer een middenoorontsteking aangetroffen, welke zich uit in het scheefhouden van de kop. Bij koeien kan mycoplasma de baarmoeder infecteren wat resulteert in een endometritis met vruchtbaarheidsproblemen als gevolg. Bij stieren kan het de testis aantasten wat resulteert in een slechte sperma kwaliteit.

Welke risicofactoren zijn er?

De aankoop van dieren is de grootste risicofactor op insleep van Mycoplasma in het bedrijf. Onvoldoende hygiëne tijdens het melken is een risicofactor voor het verspreiden van de bacterie van koe naar koe en het ontwikkelen van mastitis. Het voeren van mastitismelk aan kalveren geeft een risico op het besmetten van jongvee.

Wat betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?

Omdat Mycoplasma bovis erg besmettelijk is, is de kans groot dat een besmet dier een uitbraak veroorzaakt door overdracht van de bacterie tijdens het melken. Besmette dieren reageren vaak slecht op antibiotica. Daarom is het afvoeren van besmette dieren vaak de beste oplossing. Daarnaast is het opsporen van besmette dieren belangrijk, om de infectiebron weg te nemen. Dit kan door melkmonsters te nemen en die te onderzoeken. Het laten groeien van de bacterie is lastig want het vereist een speciaal groeimedium en speciale groeicondities en het kan wel een week duren. Bloedonderzoek is ook mogelijk.

Hoe kun je de aandoening voorkomen? (preventie)

Strikte hygiëne tijdens het melken is belangrijk voor het voorkomen van (overdracht van) mycoplasma. Het dragen van handschoenen tijdens het melken, het desinfecteren van spenen voor en na het melken en het desinfecteren van tepelvoeringen zijn belangrijke hygiënemaatregelen. Om gewrichtsontsteking bij jongvee te voorkomen is vooral algemene hygiëne rondom de partus, goede biestvoorziening en navelontsmetting belangrijk.

Hoe kun je de aandoening behandelen?

Mycoplasma is lastig te behandelen. De bacterie heeft geen celwand en is daardoor ongevoelig voor antibiotica die inwerken op de celwand. Daarnaast kan de bacterie het immuunsysteem van het dier ontwijken. De bacterie is daarentegen wel gevoelig voor desinfectiemiddelen. Bij gewrichtsontsteking dient antibioticumtherapie te worden toegepast met ontstekingsremmers ter ondersteuning. Tot op heden is er nog geen vaccin geregistreerd in NL.

Alternatieve benamingen

- 

Zoekwoorden

Mycoplasma bovis, M. bovis

Bronnen 

L.W. George et al. Rebhun’s Diseases of Dairy Cattle. 2nd ed. 2008. p-327-394.

Gezondheidsdienst voor Dieren, ‘’Mycoplasma’’, geraadpleegd op 4 augustus 2021.

Gezondheidsdienst voor Dieren, ‘’Mycoplasma (MYC)’’, geraadpleegd op 4 augustus 2021.

Lysnyansky, Inna, and Roger D. Ayling. "Mycoplasma bovis: mechanisms of resistance and trends in antimicrobial susceptibility." Frontiers in microbiology 7 (2016): 595.

Maunsell, F. P., et al. "Mycoplasma bovis infections in cattle." Journal of Veterinary Internal Medicine 25.4 (2011): 772-783.

Nicholas, R. A. J., and R. D. Ayling. "Mycoplasma bovis: disease, diagnosis, and control." Research in veterinary science 74.2 (2003): 105-112.

T.J. Parkinson. Veterinary Reproduction and Obstetrics. 10th ed. 2019. p. 434-466.

R.F. Rosenbusch. Food Animal Practice. 5th ed. 2009. p. 192-194.