Welk dier?
Varken
Welk orgaansysteem?
Voortplantingsstelsel en respiratiestelsel
Hoe herken je het?
Bij infectie met PRRSV ziet men late verwerpers (laatste derde deel van de dracht) of de geboorte van zwakke of doodgeboren biggen, mummies of geïnfecteerde normale biggen. Dit kan zonder voorafgaande verschijnselen van de zeug voorkomen, maar kan ook gepaard gaan met koorts, sloomheid en anorexie. De uitval voor het spenen kan dramatisch stijgen, als gevolg van de intra-uteriene infectie van de biggen. Bij gespeende biggen en vleesvarkens kan de uitval eveneens stijgen. Bij een acute infectie wordt koorts, anorexie, benauwdheid en hoesten gezien. Bij een meer chronische infectie treedt groeivertraging en een verhoogde voederconversie op. De uniformiteit van het koppel verslechtert en respiratoire infecties komen meer voor.
Er zijn verschillende tests waarmee de dierenarts, bij verdenking van PRRS, de diagnose kan bevestigen. Dit kan zowel door het gebruik van bloed, speeksel, sperma, de nageboorte of verworpen biggen. En meer recente techniek genaamd 'processing fluids' gebruikt testikels van gecastreerde biggen om het PRRS-virus in aan te tonen. Dit is een betrouwbare en goedkope onderzoeksmethode voor de monitoring van PRRS op het bedrijf.
Welke verschijnselen zijn er nog meer?
De ziekte wordt ook wel 'Abortus Blauw' genoemd, vanwege het optreden van blauwe oren, neus en staart in combinatie met verwerpen. De blauwverkleuring van extremiteiten komt echter weinig voor, slechts bij 1 tot 2% van de gevallen.
Welke risicofactoren zijn er?
Een zeer belangrijke besmettingsroute in de verspreiding van PRRS op een bedrijf is direct contact tussen varkens. Vechtende biggen kunnen elkaar via huidbeschadigingen besmetten. Het verplaatsen van dieren tussen verschillende groepen en het overleggen van biggen zijn daarom risicofactoren. Maar infecties kunnen ook optreden door contact met besmette kleding en handen, bedrijfsmaterialen, besmette veewagens of injectienaalden. Hygiënisch werken is daarom ontzettend belangrijk in de preventie van PRRS. Daarnaast kan het virus zich vrij makkelijk verspreiden via de lucht, er zijn gevallen bekend van afstanden tot 9 km. Ook kan een zeug geïnfecteerd raken via het sperma van een besmette beer.
Wat betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?
Technische bedrijfsresultaten zullen veranderen: minder biggen per worp, hogere uitval, groeivertraging, hogere voederconversie, hoger vervangingspercentage van de zeugen en hogere kosten voor medicatie en arbeid. Bij gespeende biggen is de schade vooral groot als de biggen tegelijkertijd een andere infectie doormaken. Bij geïnfecteerde beren gaat de spermakwaliteit achteruit, wat kan leiden tot meer terugkomers.
Verspreiding over het bedrijf hangt af van een aantal factoren, waarbij contact tussen de dieren een belangrijke is. Bij veel onderling contact kunnen varkens razendsnel geïnfecteerd raken. Op een bedrijf met beperkte contactstructuren kan een infectie dan weer zeer traag verspreiden en kan een uitbraak maanden duren. Besmette varkens kunnen lange perioden geïnfecteerd blijven en virus uitscheiden via neusuitvloeiing en speeksel (tot 25 dagen) of sperma (tot 90 dagen). Dit maakt aanpak van PRRS lastig waardoor het virus lang op het bedrijf aanwezig kan blijven.
Hoe kun je de aandoening voorkomen? (preventie)
PRRS wordt in Nederland vooral bestreden middels vaccinatie. Echter, kans op infectie, verschijnselen en de uitscheiding van het virus kan hiermee wel worden verkleind, maar nooit helemaal worden voorkomen. Steeds vaker worden er ook nieuwe typen van het virus ontdekt, waarmee de kans dat de huidige vaccins niet meer zullen werken toeneemt. De veehouder kan het risico op infectie van het koppel verkleinen door een all-in all-out principe te handhaven, aangevoerde gelten in een quarantaine-afdeling te plaatsen en de afdelingen goed te reinigen en desinfecteren. Een strikte scheiding van leeftijdsgroepen en het beperken van overleggen van biggen is ook belangrijk om het infectierisico te verlagen.
Hoe kun je de aandoening behandelen?
Er is geen specifieke therapie. Bij een acute uitbraak onder gespeende biggen kunnen de verschijnselen en de verspreiding worden beperkt door te vaccineren. Bij het optreden van secundaire bacteriële infecties kunnen antibiotica en pijnstillers ingezet worden. Echter, een goede bestrijding van PRRS op een bedrijf waar dit endemisch voorkomt is erg lastig.
Alternatieve benamingen
Abortus Blauw, Pears
Zoekwoorden
Porcine Reproductive Respiratory Syndrome, PRRS, Abortus Blauw, PRRSV, PRRS-virus, Pears
Bronnen
Duncanson GR. Veterinary treatment of pigs. Westover Veterinary Centre UK; 2013. P. 83-84.
Elbers, A. R., M. F. De Jong, and G. J. Wellenberg. "Risk factors for clinical signs of PMWS and PDNS in pigs in The Netherlands: a case-control study." Tijdschrift voor diergeneeskunde 131.9 (2006): 318-325.
Gezondheidsdienst voor Dieren "PRRS", geraadpleegd op 2 februari 2021. Gezondheidsdienst voor Dieren Veterinair, nieuwsbrief voor practici. 2020. Nr. 6.
Mortensen, Sten, et al. "Risk factors for infection of sow herds with porcine reproductive and respiratory syndrome (PRRS) virus." Preventive veterinary medicine 53.1-2 (2002): 83-101.
Palzer, Andreas, et al. "Associations among Haemophilus parasuis, Mycoplasma hyorhinis, and porcine reproductive and respiratory syndrome virus infections in pigs with polyserositis." The Canadian Veterinary Journal 56.3 (2015): 285. Varkens.nu "Processing Fluids", geraadpleegd op 3 februari 2021.
Wageningen University and Research "PRRS of Abortus blauw", geraadpleegd op 2 februari 2021.
Zimmerman JJ, Karriker LA, Ramirez A, Schwartz KJ, Stevenson GW, editors. Diseases of swine. 10th ed. New York: John Wiley & Sons, Inc; 2012. p. 461–486. Zoetis.nl "Porcine Reproductive And Respiratory Syndrome (PRRS)", geraadpleegd op 8 februari 2021.