Welk
dier?
Schaap en geit
Welk
orgaansysteem?
Zenuwstelsel
Hoe
herken je het?
Allereerst vallen neurologische verschijnselen van de voor- en achterhand op. Vaak is ook een fijne trilling van de kop zichtbaar. Een ander kenmerkend verschijnsel is een heftige jeuk, waarbij het dier aanvalsgewijs met de borstkas en rondom de staart de huid of wol kapot schuurt. Daarnaast treden gedragsstoornissen op: van hyperexcitatie en spierrillingen, tot ernstige sloomheid. Geïnfecteerde dieren kunnen ook epileptische aanvallen krijgen of erg schrikachtig worden. Verschijnselen duren meestal twee tot zes weken, waarna sterfte optreedt.
Welke
verschijnselen zijn er nog meer?
Geïnfecteerde dieren kunnen ook ernstig vermageren.
Welke
risicofactoren zijn er?
De belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van scrapie in een koppel is de aankoop van geïnfecteerde dieren die nog geen verschijnselen vertonen. Dieren besmetten elkaar via nauw contact of de opname van voedsel dat is besmet door bijvoorbeeld de placenta, het vruchtwater of de melk. Contact met deze materialen vorm dus een risicofactor. De prionen kunnen ook binnenkomen via wondjes of via de oogslijmvliezen. De gevoeligheid voor scrapie blijkt erfelijk bepaald.
Wat
betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?
Sinds 1998 geldt er in Nederland een aangifteplicht voor scrapie. Bij een verdenking zijn de veehouder en de dierenarts verplicht om dit te melden bij de NVWA. Na een melding bezoekt een deskundigenteam het bedrijf en beoordeelt het verdachte dier. Indien scrapie niet kan worden uitgesloten, wordt het dier onderzocht door het CVI in Lelystad. Als scrapie wordt gediagnosticeerd, wordt het bedrijf besmet verklaard en komt het onder toezicht van de NVWA. Het bedrijf wordt dan elke drie maanden bezocht, tot drie jaar na het laatste geval. Afvoer van dieren mag in die periode alleen na ontheffing en alleen rammen die scrapieresistent zijn mogen als dekram worden ingezet.
Hoe kun
je de aandoening voorkomen? (preventie)
Vaccinatie tegen scrapie is niet mogelijk. Voor schapen is er vanuit de Gezondheidsdienst voor Dieren een bestrijdingsprogramma opgesteld met als doel het selecteren op erfelijke ongevoeligheid voor scrapie. Het enkel inzetten van ongevoelige dekrammen kan helpen om scrapie te voorkomen, evenals het aankopen van dieren van scrapie-onverdachte bedrijven.
Hoe kun
je de aandoening behandelen?
Er is geen therapie tegen scrapie. Verdachte dieren dienen door de overheid te worden geëuthanaseerd en vernietigd in het kader van bestrijdingsmaatregelen.
Alternatieve
benamingen
Schuurziekte
Zoekwoorden
Scrapie, transmissible spongiform encephalopathy, TSE, prion, prionen, schuurziekte
Bronnen
Constable, Hinchcliff, Done, Gruenberg. Veterinary Medicine. 11th edition 2017.
Gezondheidsdienst voor Dieren, ‘’Scrapie’’, geraadpleegd op 28 juli 2021.
Gezondheidsdienst voor Dieren, ‘’Scrapie Genotypering Resistent Status’’, geraadpleegd op 28 juli 2021.
Van Keulen, L. J. M., M. E. W. Vromans, and F. G. Van Zijderveld. "Early and late pathogenesis of natural scrapie infection in sheep." Apmis 110.1 (2002): 23-32.
Konold, Timm, et al. "Evidence of effective scrapie transmission via colostrum and milk in sheep." BMC veterinary research 9.1 (2013): 1-12.