Welk
dier?
Schaap, geit, varken, rund
Welk
orgaansysteem?
Reproductiestelsel
Hoe
herken je het?
Bijna alle schapen en geiten komen gedurende hun leven in aanraking met Toxoplasma-eitjes. Vaak ontwikkelen ze snel een goede immuniteit en ontstaan er geen verschijnselen. Maar wanneer een Toxoplasma-vrij dier geïnfecteerd wordt tijdens de dracht, kunnen er wel verschijnselen optreden. Dit komt doordat de parasieten de placenta kunnen passeren. Afhankelijk van het stadium van de dracht kan embryonale sterfte of abortus optreden. Daarnaast kunnen er dode of zwakke lammeren geboren worden. Echter ook de geboorte van gezonde lammeren is mogelijk. Als er meerdere drachtige dieren op het bedrijf in aanraking komen met Toxoplasma-eitjes, kan er een abortusstorm optreden. Tussengastheren kunnen elkaar overigens niet infecteren. Ook geboortemateriaal van een dier dat heeft verworpen is niet besmettelijk: de parasiet bevindt zich hier in een stadium dat in de maag onschadelijk kan worden gemaakt.
Welke
verschijnselen zijn er nog meer?
Er werd altijd gedacht dat schapen die éénmaal hebben verworpen als gevolg van Toxoplasmose dit niet nog een keer zullen doen vanwege de opgebouwde immuniteit. Uit onderzoek blijkt dit ook voor de meeste schapen te gelden, maar in sommige gevallen is aangetoond dat de parasiet gedurende meerdere zwangerschappen de placenta kan passeren en dus ook meerdere abortussen kan veroorzaken.
Welke
risicofactoren zijn er?
Omdat contact met uitwerpselen van katten nodig is voor besmetting, vormen de aanwezigheid van katten op het bedrijf een grote risicofactor. Daarnaast moet ook weidegang genoemd worden.
Wat
betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?
De meeste schapen en geiten zullen in hun eerste levensjaar in aanraking komen met Toxoplasmose. Meestal heeft dit geen klinische gevolgen. Vindt deze besmetting echter tijdens de dracht plaats, dan is er kans op abortus. De precieze gevolgen zijn onder andere afhankelijk van de specifieke bedrijfssituatie en het stadium van de dracht op het moment van de infectie.
Hoe kun
je de aandoening voorkomen? (preventie)
Preventie is voornamelijk gericht op het weren van katten van het bedrijf. Dit is echter lastig bij dieren die op de wei staan, omdat katten buiten vrijelijk rond kunnen lopen en de schapen en geiten tijdens weidegang gemakkelijk in aanraking kunnen komen met de ontlasting van katten. Voor het voorkomen van de aandoening bij de mens is het belangrijk dat vlees goed wordt verhit. Groente en fruit moet voor consumptie worden gewassen. Daarnaast moet men hygiënisch te werk gaan bij het verschonen van de kattenbak en het werken in de tuin; zwangere vrouwen kunnen zich beter onthouden van deze activiteiten.
Hoe kun
je de aandoening behandelen?
Er bestaat een vaccin tegen Toxoplasmose. Daarnaast kunnen er anti-parasitaire middelen worden ingezet. Deze kunnen echter abortus niet voorkomen. Daarom ligt de nadruk op preventie van de aandoening.
Alternatieve
benamingen
-
Zoekwoorden
Toxoplasmose, Toxoplasma, T. gondii
Bronnen
Buxton D., Maley S.W., Wright S.E., Rodger S., Bartley P., Innes E.A. (2007) Toxoplasma gondii and ovine toxoplasmosis. New aspects of an old story. Veterinary Parasitology 149, 25-28.
Centers for Disease Control and Prevention. (z.d.). Toxoplasmosis (Toxoplasma infection). Geraadpleegd op 2 maart 2021, van https://www.cdc.gov/parasites/toxoplasmosis/biology.html#:~:text=Life%20Cycle%3A&text=Oocysts%20take%201%E2%80%935%20days,into%20tachyzoites%20shortly%20after%20ingestion.
De Kruif A., Opsomer G., Govaere J. (2012). Voortplanting en verloskunde van de huisdieren. Faculteit Diergeneeskunde. Universiteit Gent, Merelbeke.
Gezondheidsdienst voor Dieren. (z.d.-h). Toxoplasmose. Geraadpleegd op 2 maart 2021, van https://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/dierziekten/toxoplasmose
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (z.d.). Toxoplasmose. Geraadpleegd op 2 maart 2021, van https://lci.rivm.nl/richtlijnen/toxoplasmose