Welk dier?
Varken
Welk orgaansysteem?
Orgaanoverschrijdend
Hoe herken je het?
Er zijn drie verschillende vormen van vlekziekte, namelijk de acute (septische) vorm, de subacute (exanthemische) vorm en de chronische vorm. Bij de acute vorm vertonen de varkens ernstige ziekteverschijnselen: ze hebben hoge koorts, eten nauwelijks, braken en hebben diarree. De subacute vorm uit zich in het onstaan van ruitvormige vlekken van circa 2 bij 4 cm, verspreid over het hele lichaam. Deze vlekken ontstaan ten gevolge van trombose en ontsteking van de haarvaten in de huid. De acute en subacute vorm kunnen tegelijk voorkomen of overgaan in elkaar. In sommige gevallen vindt overgang naar de chronische vorm plaats. Bij de chronische vorm zien we óf ontstekingen in de gewrichten (polyartiritis), waardoor kreupelheid ontstaat, óf ontsteking van het hart, waardoor benauwdheid en hoesten optreedt ten gevolge van longoedeem. Bij biggen met kreupelheid ten gevolge van gewrichtsontstekingen moet worden gedacht aan de chronische vorm van vlekziekte.
Welke verschijnselen zijn er nog meer?
In ernstige gevallen kan binnen een paar uur sterfte optreden. Bij drachtige zeugen is abortus mogelijk.
Welke risicofactoren zijn er?
Varkens met een leeftijd tussen 5 en 18 maanden zijn het meest gevoelig voor het oplopen van vlekziekte. Omdat E. rhusiopathiae ook bij veel gezonde dieren gevonden kan worden, spelen er ook verschillende predisponerende factoren een rol bij het ontwikkelen van een infectie. Deze zijn onder andere slechte hygiëne, deficiënte voeding, een gebrekkig stalklimaat en andere infecties. Daarnaast kan de bacterie ook worden overgebracht door contact met verschillende andere diersoorten, waaronder runderen, schapen, vogels, knaagdieren en insecten. Hierdoor moeten contacten met andere diersoorten zoveel mogelijk worden vermeden en is het noodzakelijk om ongedierte en insecten te bestrijden.
Wat betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?
Vlekziekte kan voor veel economische schade zorgen door ziekte en sterfte van varkens. Echter komen gevallen van vlekziekte in Nederland weinig voor doordat er op de meeste varkensbedrijven gevaccineerd wordt. Uitbraken zijn al helemaal zeldzaam, maar in het geval dat dit toch optreedt, blijft deze vaak beperkt tot een aantal zeugen en biggen.
Hoe kun je de aandoening voorkomen?
Het uitroeien van E. rhusiopathiae is niet haalbaar, omdat de bacterie een algemeen voorkomende bodembacterie is en ook bij gezonde dieren gevonden kan worden. Preventie is echter zeker mogelijk, namelijk door vaccinatie. In Nederland komen gevallen van vlekziekte slechts incidenteel voor, omdat de meeste varkenshouders vaccineren. Om te voorkomen dat vlekziekte bij de mens optreedt, moeten hygiënemaatregelen in acht worden genomen tijdens de omgang met dieren en dierlijke producten.
Hoe kun je de aandoening behandelen?
Bij een tijdige en adequate behandeling met antibiotica is volledig herstel mogelijk.
Alternatieve benamingen
Vlekziekte, vlekziekte-urticaria, Backsteinblattern, visroos, erysipeloid van Rosenbach, erysipelothrix
Zoekwoorden
Vlekziekte, vlekziekte-urticaria, Backsteinblattern, visroos, erysipeloid van Rosenbach, Erysipelothrix, Erysipelothrix rhusiopathiae.
Bronnen
Brooke, C. J., Riley, T. V. Erysipelothrix rhusiopathiae: bacteriology, epidemiology and clinical manifestations of an occupational pathogen. J Med Microbiol. 1999 Sep;48(9):789-799. doi: 10.1099/00222615-48-9-789. PMID: 10482289.
Reboli, A. C., Farrar, W. E. Erysipelothrix rhusiopathiae: an occupational pathogen. Clin Microbiol Rev. 1989 Oct;2(4):354-9. doi: 10.1128/CMR.2.4.354. PMID: 2680056; PMCID: PMC358129.
RIVM. (19–08-12). Erysipeloid (vlekziekte). Geraadpleegd op 27 december 2021, van https://www.rivm.nl/erysipeloid-vlekziekte
Veehouder en Veearts. (z.d.). Vlekziekte (zoönose). Geraadpleegd op 27 december 2021, van https://www.veehouderenveearts.nl/dierziekten/vlekziekte-2/
Wang, Q., Chang, B. J., Riley, T. V. Erysipelothrix rhusiopathiae. Vet Microbiol. 2010 Jan 27;140(3-4):405-17. doi: 10.1016/j.vetmic.2009.08.012. Epub 2009 Aug 8. PMID: 19733019.