Welk dier?

Schaap

Welk orgaansysteem?

Respiratiestelsel en zenuwstelsel

Hoe herken je het?

Zwoegerziekte wordt vooral gekenmerkt door langzame vermagering en respiratoire verschijnselen, wat in de regel pas maanden of jaren na infectie optreedt. Als gevolg van een chronische longontsteking worden de dieren benauwd, wat soms gecompliceerd wordt door een secundaire bacteriële infectie. De benauwdheid (Maedi in het IJslands) uit zich in een verminderd uithoudingsvermogen, sterke en snelle adembewegingen en het ademen met een open bek of gestrekte hals. Daarnaast ziet men soms een droge hoest. Na het zien van deze typische verschijnselen kan de diagnose worden bevestigd door middel van melk- of bloedonderzoek.

Welke verschijnselen zijn er nog meer?
Naast vermagering en benauwdheid kunnen ook problemen aan het uier ontstaan, waarbij het uierweefsel langzaam verhardt en de melkproductie daalt. Gewrichten, vooral de voorknieën, kunnen ontstoken raken, maar het is niet bekend hoe vaak dit optreedt. Daarnaast kunnen door hersenontsteking neurale klachten ontstaan. Typisch is dat besmette dieren zo nu en dan aan één kant overkoot gaan staan, daarna vanuit de achterhand langzaam verlammen met uiteindelijk totale verlamming en sterfte.

Welke risicofactoren zijn er?

De belangrijkste besmettingsroute is de overdracht van moeder op lam via de biest of de melk. Een risicofactor voor besmetting van een koppel is het contact met niet zwoegerziekte-gecertificeerde schapen, bijvoorbeeld na uitbreken van dieren, keuringen of na aankoop van schapen. Koppels die direct naast elkaar worden gehouden, kunnen elkaar ook besmetten via uitademingslucht. Zorg er daarom voor dat verschillende koppels niet direct naast elkaar, maar met minimaal 3 meter ertussen, geweid worden. De mens kan het virus ook overdragen na aanraking met besmette schapen en geiten. Hygiëne is dus ontzettend belangrijk in het voorkomen van zwoegerziekte.

Wat betekent deze aandoening voor de veehouder en het bedrijf?

Omdat zwoegerziekte ongeneeslijk is, betekent een besmetting in de koppel veel voor het bedrijf. De melkproductie daalt, de sterfte stijgt en een besmet bedrijf mag geen schapen meer verkopen aan zwoegerziekte-gecertificeerde bedrijven. Contact met besmette dieren dient voorkomen te worden maar dit is in praktijk vaak lastig. Als een aanzienlijk deel van de koppel geïnfecteerd is, kan deze het beste geheel geruimd worden en daarna opnieuw opgestart worden met gecertificeerd vrije dieren.

Hoe kun je de aandoening voorkomen? (preventie)

Vaccinatie tegen zwoegerziekte is niet mogelijk. Goede hygiëne is erg belangrijk in het kader van preventie. Bij de aanvoer van dieren dient de veewagen vooraf goed gereinigd en gedesinfecteerd te worden. Omdat de besmetting via biest of melk kan plaatsvinden, is het van belang om enkel biest van schapen van het eigen bedrijf of een gecertificeerd bedrijf te voeren. Op vrijwillige basis kan deelgenomen worden aan een georganiseerd bestrijdingsprogramma van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Dat programma berust op het vermijden van contact met niet zwoegerziekte-gecertificeerde schapen. Daarnaast moeten besmette schapen worden afgevoerd.

Hoe kun je de aandoening behandelen?

Er bestaat geen behandeling tegen zwoegerziekte.

Alternatieve benamingen

Maedi Visna

Zoekwoorden

Zwoegerziekte, Maedi Visna, maedi-visna-virus

Bronnen 

Brodie, Scott J., et al. "Current concepts in the epizootiology, diagnosis, and economic importance of ovine progressive pneumonia in North America: a review." Small Ruminant Research 27.1 (1998): 1-17.

de la Concha-Bermejillo, Andrés. "Maedi-visna and ovine progressive pneumonia." Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 13.1 (1997): 13-34.

Cutlip, Randall C., et al. "Ovine progressive pneumonia (maedi-visna) in sheep." Veterinary microbiology 17.3 (1988): 237-250.

Gezondheidsdienst voor Dieren, ‘’Zwoegerziekte’’, geraadpleegd op 26 juli 2021.

MSD Veterinary Manual, ‘’Progressive Pneumonia in Sheep and Goats’’, geraadpleegd op 27 juli 2021.

Straub, Otto Christian. "Maedi–Visna virus infection in sheep. History and present knowledge." Comparative immunology, microbiology and infectious diseases 27.1 (2004): 1-5. Veehouderenveearts.nl, ''Zwoegerziekte/CAE'', geraadpleegd op 10 augustus 2021.

WUR, ‘’Zwoegerziekte is duurste besmetting’’, Het Schaap, januari 2012.